Սպորտի պատմություն

Հայաստանի ազգային օլիմպիական կոմիտեն 28 տարեկան է:

Հայկական սպորտը ԽՍՀՄ  տարիներին

Հայաստանում սպորտը սկսեց զարգանալ 20-րդ դարի 20-30 ական թվականներին։ Մինչ 1946 թվականը Հայաստանի և Խորհրդային միության մարզիկները չունեին արտոնություններ՝ մասնակցելու միջազգային մրցումներին և կարող էին միայն Խորհրդային միության կողմից կազմակերպված մրցաշարերին մասնացել։

Այս շրջանում հայ մարզիկները մեծ հաջողությունների էին հասնում ծանրամարտում և  ըմբշամարտում։ Նրանց մեջ են Խորհրդային Միության եռակի չեմպիոն, ծանրորդ Սերգո Համբարձումյանը (1933-1935 թվականներ), հունահռոմեական ոճի ըմբիշ, ԽՍՀՄ կրկնակի չեմպիոն Սարգիս Վարդանյանը՝  (1940, 1944 թվականներ):

Միջազգային ասպարեզներ

Երբ խորհրդային երկրի մարզիկները սկսեցին մասնկացել Եվրոպայի առաջնություններին, ծանրորդ  Իվան Ազդարովը դարձավ առաջին հայը, ով նվաճեց ոսկե մեդալ:

Հելսինկիի Օլիմպիական խաղերում, սովետական մարզիկնեի համար նախատեսված դեբյուտային ելույթներում, առաջին հայ օլիմպիական չեմպիոնը դարձավ Հրանտ Շահինյանը։ Նա պարգևատրվեց ոսկե մեդակով օղակների վրա վարժությունների և թիմային առաջնակարգության համար։ Երկու տարի անց Շահինյանը դարձավ աշխարհի չեմպիոն:

Հետագայում հայ մարզիկները անվիճելիորեն մասնակցում էին ԽՍՀՄ-ի դրոշի, անվան ներքո ամառային Օլիմպական խաղերին և մեծ հաջողություններ են գրանցել ծանրամարտում (Վարդան Միլիտոսյան, Յուրի Վարդանյան, Յուրի Սարգսյան, Օգսեն Միրզոյան, Իսրայել Միլիտոսյան), բռնցքամարտում (Վլադիմիր Ենգիբարյան, Իսրայել Հակոբկոխյան, Մեխակ Ղազարյան, Նշան Մունչյան), ազատ ոճի ըմբշամարտում (Արշակ Սանոյան, Գուրգեն Բաղդասարյան, Ստեփան Սարգսյան, Գնել Մեջլումյան) և հունա-հռոմեական ոճի ըմբշամարտում (Մնացական Իսկանդարյան, Բենուր Փաշյան, Լևոն Ջուլֆալակյան և այլք), սամբոյում (Գագիկ Ղազարյան, Գուրգեն Թութխալյան), սպորտային մարմնամարզությունում (Ալբերտ Ազարյան, Էդվարդ Միքայելյան, Արթուր Հակոբյան, Էդուարդ Ազարյան), թեթև աթլետիկայի (Ռոբերտ Էմմիյան), հրաձգության (Հրաչյա Պետիկյան, Զինաիդա Սիմոնյան), սեղանի թենիսի(Էլմիրա Անտոնյան, Նարինե Անտոնյան, Անիտա Զաքարյան), ջրացատկի (Դավիթ Համբարձումյան), ջրասուզումում (Շավարշ Կարապետյան) և մնացած ոլորտներում։

Հայաստանի ներկայացուցիչները ընդգրկվում էին նաև ֆուտբոլի (Էդուարդ Մարգարով, Արկադի Անդրեասյան), բասկետբոլի (Արմենակ Ալաչաչյան, Վիտալի Զաստուխով), վոլեյբոլի (Նինա Մուրադյան), հոկեյ խոտի վրա (Սոս Հայրապետյան)։

Հատկապես հայտնի էին հայ շախմատիստները։ Տիգրան Պետրոսյանը պահպանել էր աշխարհի չեմպիոնի տիտղոսը 1963 թվականից մինչև 1969 թվականը։ Ռաֆայել Վահանյանը շատ անգամներ Խորհրդային միության կազմում մեծ հաղթանակներ է տարել:

Հաջողությունները՝ Հայաստանի Հանրապետության անկախացումից հետո

1993 թվականին անկախ Հայաստանի դրոշի ներքո առաջին հայ չեմպիոնը դարձավ ծանրորդ Խաչատուր Կյապանակցյանը, իսկ աշխարհի առաջին չեմպիոնը բռնցքամարտիկ՝ Նշան Մունչյանը և հունահռոմեական ոճի ըմբիշ Աղասի Մանուկյանը։ 

1994 թվականին հրաձգության մրցաշարում Եվրոպայի չեմպիոն ճանաչվեց Երջանիկ Ավետիսյանը:

Ատլանտայի Օլիմպիական խաղերում օլիմպիական չեմպիոն դարձավ հունահռոմեական ոճի ըմբիշ Արմեն Նազարյանը։ 

1995-1998 թվականներին աշխարհի եռակի չեմպիոն դարձավ ազատ ոճային ըմբիշ  Արայիկ Գևորգյանը:

Հայաստանը Օլիմպիական խաղերում տարբեր տարիների ներկայացրել են հիմնականում հայ և ռուս մարզիկներ։

Հայ մարզիկներն օլիմպիական խաղերին մասնակցում են 1952թվականից։ 1952-1988 թվականներին. Հայաստանը հանդես է եկել ԽՍՀՄ դրոշի ներքո։ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո՝ 1992 թվականին նախկին խոհրդային հանրապետությունները հանդես եկան ԱՊՀ դրոշի ներքո։ 

1996 թվականից սկսած՝ հայաստանցի մարզիկները Օլիմպիական խաղերում հանդես են գալիս Հայաստանի դրոշի ներքո:

1990 թվականի հոկտեմբերի 24-ին ստեղծվեց Հայաստանի Ազգային Օլիմպիական Կոմիտեն՝ ՀԱՕԿ-ը, որը Միջազգային Օլիմպիական Կոմիտեի կողմից պաշտոնապես ճանաչվեց 1993 թվականի սեպտեմբերի 24-ին: 
ՀԱՕԿ-ի առաջին նախագահ ընտրվեց Ռուբեն Հակոբյանը, այդ պաշտոնում մնալով մինչև 1993 թվականը:

Հետագա տարիներին ՀԱՕԿ-ը գլխավորեցին Ռաֆայել Թորոյանը (1993-1994թ.թ.), Ալեքսան Ավետիսյանը (1994-1999թ.թ.), 1999-2000 թ.թ. կոմիտեն գլխավորեց Բենուր Փաշայանը, 2000-2005 թթ՝ Իշխան Զաքարյանը, իսկ 2005 թվականից մինչ այսօր ղեկավարում է Գագիկ Ծառուկյանը: