Սպորտի պատմություն

Հայաստանի ազգային օլիմպիական կոմիտեն 28 տարեկան է:

Հայկական սպորտը ԽՍՀՄ  տարիներին

Հայաստանում սպորտը սկսեց զարգանալ 20-րդ դարի 20-30 ական թվականներին։ Մինչ 1946 թվականը Հայաստանի և Խորհրդային միության մարզիկները չունեին արտոնություններ՝ մասնակցելու միջազգային մրցումներին և կարող էին միայն Խորհրդային միության կողմից կազմակերպված մրցաշարերին մասնացել։

Այս շրջանում հայ մարզիկները մեծ հաջողությունների էին հասնում ծանրամարտում և  ըմբշամարտում։ Նրանց մեջ են Խորհրդային Միության եռակի չեմպիոն, ծանրորդ Սերգո Համբարձումյանը (1933-1935 թվականներ), հունահռոմեական ոճի ըմբիշ, ԽՍՀՄ կրկնակի չեմպիոն Սարգիս Վարդանյանը՝  (1940, 1944 թվականներ):

Միջազգային ասպարեզներ

Երբ խորհրդային երկրի մարզիկները սկսեցին մասնկացել Եվրոպայի առաջնություններին, ծանրորդ  Իվան Ազդարովը դարձավ առաջին հայը, ով նվաճեց ոսկե մեդալ:

Հելսինկիի Օլիմպիական խաղերում, սովետական մարզիկնեի համար նախատեսված դեբյուտային ելույթներում, առաջին հայ օլիմպիական չեմպիոնը դարձավ Հրանտ Շահինյանը։ Նա պարգևատրվեց ոսկե մեդակով օղակների վրա վարժությունների և թիմային առաջնակարգության համար։ Երկու տարի անց Շահինյանը դարձավ աշխարհի չեմպիոն:

Հետագայում հայ մարզիկները անվիճելիորեն մասնակցում էին ԽՍՀՄ-ի դրոշի, անվան ներքո ամառային Օլիմպական խաղերին և մեծ հաջողություններ են գրանցել ծանրամարտում (Վարդան Միլիտոսյան, Յուրի Վարդանյան, Յուրի Սարգսյան, Օգսեն Միրզոյան, Իսրայել Միլիտոսյան), բռնցքամարտում (Վլադիմիր Ենգիբարյան, Իսրայել Հակոբկոխյան, Մեխակ Ղազարյան, Նշան Մունչյան), ազատ ոճի ըմբշամարտում (Արշակ Սանոյան, Գուրգեն Բաղդասարյան, Ստեփան Սարգսյան, Գնել Մեջլումյան) և հունա-հռոմեական ոճի ըմբշամարտում (Մնացական Իսկանդարյան, Բենուր Փաշյան, Լևոն Ջուլֆալակյան և այլք), սամբոյում (Գագիկ Ղազարյան, Գուրգեն Թութխալյան), սպորտային մարմնամարզությունում (Ալբերտ Ազարյան, Էդվարդ Միքայելյան, Արթուր Հակոբյան, Էդուարդ Ազարյան), թեթև աթլետիկայի (Ռոբերտ Էմմիյան), հրաձգության (Հրաչյա Պետիկյան, Զինաիդա Սիմոնյան), սեղանի թենիսի(Էլմիրա Անտոնյան, Նարինե Անտոնյան, Անիտա Զաքարյան), ջրացատկի (Դավիթ Համբարձումյան), ջրասուզումում (Շավարշ Կարապետյան) և մնացած ոլորտներում։

Հայաստանի ներկայացուցիչները ընդգրկվում էին նաև ֆուտբոլի (Էդուարդ Մարգարով, Արկադի Անդրեասյան), բասկետբոլի (Արմենակ Ալաչաչյան, Վիտալի Զաստուխով), վոլեյբոլի (Նինա Մուրադյան), հոկեյ խոտի վրա (Սոս Հայրապետյան)։

Հատկապես հայտնի էին հայ շախմատիստները։ Տիգրան Պետրոսյանը պահպանել էր աշխարհի չեմպիոնի տիտղոսը 1963 թվականից մինչև 1969 թվականը։ Ռաֆայել Վահանյանը շատ անգամներ Խորհրդային միության կազմում մեծ հաղթանակներ է տարել:

Հաջողությունները՝ Հայաստանի Հանրապետության անկախացումից հետո

1993 թվականին անկախ Հայաստանի դրոշի ներքո առաջին հայ չեմպիոնը դարձավ ծանրորդ Խաչատուր Կյապանակցյանը, իսկ աշխարհի առաջին չեմպիոնը բռնցքամարտիկ՝ Նշան Մունչյանը և հունահռոմեական ոճի ըմբիշ Աղասի Մանուկյանը։ 

1994 թվականին հրաձգության մրցաշարում Եվրոպայի չեմպիոն ճանաչվեց Երջանիկ Ավետիսյանը:

Ատլանտայի Օլիմպիական խաղերում օլիմպիական չեմպիոն դարձավ հունահռոմեական ոճի ըմբիշ Արմեն Նազարյանը։ 

1995-1998 թվականներին աշխարհի եռակի չեմպիոն դարձավ ազատ ոճային ըմբիշ  Արայիկ Գևորգյանը:

Հայաստանը Օլիմպիական խաղերում տարբեր տարիների ներկայացրել են հիմնականում հայ և ռուս մարզիկներ։

Հայ մարզիկներն օլիմպիական խաղերին մասնակցում են 1952թվականից։ 1952-1988 թվականներին. Հայաստանը հանդես է եկել ԽՍՀՄ դրոշի ներքո։ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո՝ 1992 թվականին նախկին խոհրդային հանրապետությունները հանդես եկան ԱՊՀ դրոշի ներքո։ 

1996 թվականից սկսած՝ հայաստանցի մարզիկները Օլիմպիական խաղերում հանդես են գալիս Հայաստանի դրոշի ներքո:

1990 թվականի հոկտեմբերի 24-ին ստեղծվեց Հայաստանի Ազգային Օլիմպիական Կոմիտեն՝ ՀԱՕԿ-ը, որը Միջազգային Օլիմպիական Կոմիտեի կողմից պաշտոնապես ճանաչվեց 1993 թվականի սեպտեմբերի 24-ին: 
ՀԱՕԿ-ի առաջին նախագահ ընտրվեց Ռուբեն Հակոբյանը, այդ պաշտոնում մնալով մինչև 1993 թվականը:

Հետագա տարիներին ՀԱՕԿ-ը գլխավորեցին Ռաֆայել Թորոյանը (1993-1994թ.թ.), Ալեքսան Ավետիսյանը (1994-1999թ.թ.), 1999-2000 թ.թ. կոմիտեն գլխավորեց Բենուր Փաշայանը, 2000-2005 թթ՝ Իշխան Զաքարյանը, իսկ 2005 թվականից մինչ այսօր ղեկավարում է Գագիկ Ծառուկյանը:

 

 

 

 

Լրահոս
Չեմպիոններ
Ժամանակակից պատմության բոլոր հայ չեմպիոնները

Արայիկ Գևորգյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1995, 1997, 1998

Ազատ ոճի ըմբշամարտ

Հրանտ Շահինյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1954

Մարմնամարզություն

Արամ Մարգարյան

Աշխարհի չեմպիոն - 2002

Ազատ ոճի ըմբշամարտ

Իգոր Նովիկով

Աշխարհի չեմպիոն 1957-1959, 1961,1962

Հնգամարտ

Նորայր Մուշեղյան

Աշխարհի չեմպիոն՝ 1958

Ազատ ոճի ըմբշամարտ

Արթուր Հակոբյան

Հաղթանակների տարեթվեր: 1979, 1981, 1983

Մարմնամարզություն

Վալենտին Չերնիկով

Աշխարհի չեմպիոն - 1958, 1961

Սուսերամարտ

Աշոտ Կարագյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1981

Սուսերամարտ

Զինաիդա Սիմոնյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1974

Հրաձգություն

Հրաչյա Պետիկյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1989

Հրաձգություն

Երջանիկ Ավետիսյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1994,1999, 2001,2006

Հրաձգություն

Յուրի Վարդանյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1977-1979,1981,1983,1985

Ծանրամարտ

Յուրի Սարգսյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1982, 1983

Ծանրամարտ

Հոկսեն Միրզոյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1983

Ծանրամարտ

Իսրայել Միլիտոսյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1989

Ծանրամարտ

Նազիկ Ավդալյան

Աշխարհի չեմպիոն - 2009

Ծանրամարտ

Բենուր Փաշայան

Աշխարհի չեմպիոն - 1981, 1983

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Լևոն Ջուլֆալակյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1986

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Մնացական Իսկանդարյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1990, 1991, 1994

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Աղասի Մանուկյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1993

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Վաղինակ Գալստյան

Աշխարհի չեմպիոն - 2001

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Գառնիկ Հովհաննիսյան

Աշխարհի չեմպիոն -

Սամբո

Գուրգեն Թութխանյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1988, 1989 ,1990,1991

Սամբո

Գագիկ Ղազարյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1988-1991

Սամբո

Հովիկ Մանուկյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1993

Սամբո

Քրիստինե Նաջարյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1998, 2004

Սամբո

Արևիկ Կարապետյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1999

Սամբո

Արթուր Գրիգորյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1990, 1991

Սամբո

Երվանդ Գրիգորյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1997, 1998

Սամբո

Ռաֆաել Վահանյան

Աշխարհի թիմային առաջնության չեմպիոն - 1985, 1989

Շախմատ

Հրաչյա Շահազիզյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1985,1978, 1989, 1991, 1994, 2001, 2003,2011

Նավամոդելային սպորտ

Իսրայել Հակոբկոխյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1989

Բռնցքամարտ

Նշան Մունչյան

Աշխարհի չեմպիոն - 1993

Բռնցքամարտ

Օլեգ Կլևցով

Աշխարհի չեմպիոն - 1990

Հեծանվասպորտ

Տիգրան Մարտիրոսյան

Աշխարհի չեմպիոն - 2010

Ծանրամարտ

Դավիթ Սաֆարյան

Աշխարհի չեմպիոն - 2013

Ազատ ոճի ըմբշամարտ

Մավրիկ Նասիբյան

Աշխարհի չեմպիոն - 2014

Սամբո

Արսեն Ջուլֆալակյան

Աշխարհի չեմպիոն - 2014

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Արթուր Ալեքսանյան

Աշխարհի չեմպիոն - 2014, 2015

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Գաբրիել Սարգսյան

Աշխարհի թիմային առաջնության չեմպիոն - 2011

Շախմատ

Ռոբերտ Հովհաննիսյան

Աշխարհի թիմային առաջնության չեմպիոն - 2011

Շախմատ

Վլադիմիր Հակոբյան

Աշխարհի թիմային առաջնության չեմպիոն - 2011

Շախմատ

Լևոն Արոնյան

Աշխարհի թիմային առաջնության չեմպիոն - 2011

Շախմատ

Հրանտ Շահինյան

Օլիմպիական չեմպիոն - Հելսինկի-1952

Մարմնամարզություն

Ալբերտ Ազարյան

Օլիմպիական չեմպիոն - Մելբուրն-1956, Հռոմ-1960

Մարմնամարզություն

Վլադիմիր Ենգիբարյան

Օլիմպիական չեմպիոն - Մելբուրն-1956

Բռնցքամարտ

Իգոր Նովիկով

Օլիմպիական չեմպիոն - Մելբուրն-1956, Տոկիո-1964

Հնգամարտ

Ֆաինա Մելնիկ

Օլիմպիական չեմպիոն - Մյունխեն-1972

Աթլետիկա (սկավառակի նետում)

Յուրի Վարդանյան

Օլիմպիական չեմպիոն - Մոսկվա-1980

Ծանրամարտ

Էդուարդ Ազարյան

Օլիմպիական չեմպիոն - Մոսկվա-1980

Մարմնամարզություն

Հոկսեն Միրզոյան

Օլիմպիական չեմպիոն - Սեուլ-1988

Ծանրամարտ

Լևոն Ջուլֆալակյան

Օլիմպիական չեմպիոն - Սեուլ-1988

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Իսրայել Միլիտոսյան

Օլիմպիական չեմպիոն - Բարսելոնա-1992

Ծանրամարտ

Մնացական Իսկանդարյան

Օլիմպիական չեմպիոն - Բարսելոնա-1992

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Հրաչյա Պետիկյան

Օլիմպիական չեմպիոն - Բարսելոնա-1992

Հրաձգություն

Արմեն Նազարյան

Օլիմպիական չեմպիոն - Ատլանտա-1996

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Իվան Ազդարով

Եվրոպայի չեմպիոն - 1947

Ծանրամարտ

Ալբերտ Ազարյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1955

Մարմնամարզություն

Վարդան Միլիտոսյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1947

Ծանրամարտ

Յուրի Վարդանյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1977, 1980-1983, 1978

Ծանրամարտ

Յուրի Սարգսյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1982, 1983

Ծանրամարտ

Վլադիմիր Ենգիբարյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1955, 1957, 1959

Բռնցքամարտ

Ալբերտ Նիկոլյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1979

Բռնցքամարտ

Սամսոն Խաչատրյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1985

Բռնցքամարտ

Իսրայել Հակոբկոխյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1985,1989,1991

Բռնցքամարտ

Նշան Մունչյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1987

Բռնցքամարտ

Մեխակ Ղազարյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1987

Բռնցքամարտ

Արթուր Հակոբյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1981

Մարմնամարզություն

Վիտալի Զաստուխով

Եվրոպայի չեմպիոն - 1969

Բասկետբոլ

Ֆաինա Մելնիկ

Եվրոպայի չեմպիոն - 1971, 1972,1974

Աթլետիկա (սկավառակի նետում)

Ռոբերտ Էմմիյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1986

Աթլետիկա (հեռացատկ)

Արթուր Ալեքսանյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2012, 2013, 2014

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Զինաիդա Սիմոնյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1971, 1975, 1976,1978,1979,1981

Հրաձգություն

Տիգրան Կիրակոսյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2014

Սամբո

Դավիթ Սաֆարյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2013

Ազատ ոճի ըմբշամարտ

Հրաչյա Պետիկյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1983, 1985

Հրաձգություն

Երջանիկ Ավետիսյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1991,1994,2000,2001, 2012

Հրաձգություն

Էլմիրա Անտոնյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1976

Սեղանի թենիս

Վաչիկ Վարդանյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2011

Սամբո

Աշոտ Դանիելյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2010

Սամբո

Նարինե Անտոնյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1980, 1984

Սեղանի թենիս

Անիտա Զախարյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1980, 1984

Սեղանի թենիս

Հրաչիկ Ջավախյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2010

Բռնցքամարտ

Յակով Կլիվեր

Եվրոպայի չեմպիոն - 1978, 1979

Առագաստանավային սպորտ

Գևորգիկ Պողոսյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2010

Ծանրամարտ

Արսեն Ջուլֆալակյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2009

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Սերգեյ Ֆոգելև

Եվրոպայի չեմպիոն - 1979

Առագաստանավային սպորտ

Ռոբերտ Ներսիսյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1978

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Յուրի Պատրիկեև

Եվրոպայի չեմպիոն - 2009

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Առաքել Միրզոյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2009

Ծանրամարտ

Բենուր Փաշայան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1981, 1982

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Տիգրան Գ. Մարտիրոսյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2008-2010

Ծանրամարտ

Լևոն Ջուլֆալակյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1986

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Տիգրան Վ. Մարտիրոսյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2008

Ծանրամարտ

Արման Երեմյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2008

Թաեքվոնդո

Մնացական Իսկանդարյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1991, 1992

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Հովհաննես Դանիելյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2008

Բռնցքամարտ

Ալֆրեդ Տեր-Մկրտչյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1992

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Էդուարդ Համբարձումյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2008

Բռնցքամարտ

Նազիկ Ավդալյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2008

Ծանրամարտ

Արմեն Նազարյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1947

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Մելինե Դալուզյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2007, 2008

Ծանրամարտ

Արշակ Սանոյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1978

Ազատ ոճի ըմբշամարտ

Գուրգեն Բաղդասարյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1978

Ազատ ոճի ըմբշամարտ

Ստեփան Սարգսյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1988

Ազատ ոճի ըմբշամարտ

Հռիփսիմե Խուրշուդյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2006, 2007

Ծանրամարտ

Արմեն Մկրտչյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1994

Ազատ ոճի ըմբշամարտ

Ռոման Ամոյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2006, 2011

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Անուշավան Սահակյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1994

Ազատ ոճի ըմբշամարտ

Գևորգ Դավթյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2006

Ծանրամարտ

Արայիկ Գևորգյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1995, 1997 1998

Ազատ ոճի ըմբշամարտ

Արմեն Նազարյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2005

Ձյուդո

Մարտին Բերբերյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2004

Ազատ ոճի ըմբշամարտ

Դավիթ Համբարձումյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1981, 1983

Ջրացատկ

Ռաֆաել Վահանյան

Եվրոպայի թիմային առաջնության չեմպիոն - 1980, 1983, 1989

Շախմատ

Մովսես Կարապետյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2005

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Լևոն Արոնյան

Եվրոպայի թիմային առաջնության չեմպիոն - 1999

Շախմատ

Վահան Ջուհարյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2004

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Խաչատուր Քյափանակցյան

Чемпион Европы - 1993

Ծանրամարտ

Երվանդ Գրիգորյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 2003

Սամբո

Էլինա Դանիելյան

Եվրոպայի թիմային առաջնության չեմպիոն - 2003

Շախմատ

Լիլիթ Մկրտչյան

Եվրոպայի թիմային առաջնության չեմպիոն - 2003

Շախմատ

Նելլի Աղինյան

Եվրոպայի թիմային առաջնության չեմպիոն - 2003

Շախմատ

Վահան Խոջոյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1999

Սամբո

Գոհար Գևորգյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1999

Սամբո

Քրիստինե Նաջարյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1999, 2001

Սամբո

Աշոտ Դանիելյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1999-2000

Ծանրամարտ

Աշոտ Անաստասյան

Եվրոպայի թիմային առաջնության չեմպիոն - 1999

Շախմատ

Արտաշես Մինասյան

Եվրոպայի թիմային առաջնության չեմպիոն - 1999

Շախմատ

Սմբատ Լպուտյան

Եվրոպայի թիմային առաջնության չեմպիոն - 1999

Շախմատ

Կարեն Մնացականյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1997, 2006

Հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտ

Գուրգեն Թութխանյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1986

Սամբո

Վարդան Ոսկանյան

Եվրոպայի չեմպիոն -1990, 1992

Սամբո

Արմենակ Ալաջաջյան

Եվրոպայի չեմպիոն - 1953

Բասկետբոլ

Նինա Մուրադյան

Եվրոպայի չեմպիոն -1977

Վոլեյբոլ